KARANLIĞIN ÖTESİNDE

Evrenin dört bir yanında yıldızlar patlıyor. Bunlar kozmik felaketler. Ama bilim insanları için bu felaketler uzayın derinliklerine ışık tutan deniz fenerleri. Esrarengiz ve görünmez güçler arasındaki destansı bir savaşı aydınlatıyorlar. Bu güçlerden birine varlığımızı borçluyuz. Diğeri ise bizi ortadan kaldırmaya çalışıyor.

GALAKSİLERİN ÖYKÜSÜ

by F DELİORMANLI Gecelerimize ışık saçan görkemli galaksilerin evrimi, bundan 13 milyar yıl önce uzay boşluğunda gezinen soğuk gaz bulutlarıyla başladı. Galaksilerin öyküsünü birlikte izleyelim.

DÜNYA BÜYÜKLÜĞÜNDE 8.8 MİLYAR GEZEGEN

NASA, Samanyolu galaksisinde, Dünya büyüklüğünde gezegenlere sahip 8,8 milyar yıldız olduğunu açıkladı.

Gökbilimciler, NASA'nın emekliye ayrılan Kepler uzay teleskobunun verilerini temel alarak yaptıkları hesaplamada, galaksimizde, Dünya büyüklüğünde gezegenlerin, etraflarında döndüğü en az 8,8 milyar yıldız olduğunu açıkladı.

Güneş benzeri yıldızların yaklaşık yüzde 22'sinin büyüklük ve ısı olarak dünyaya benzediği belirtildi.

Araştırmacılardan Geoff Marcy, bunun, yaşamın gelişebileceği milyarlarca yer anlamına geldiğini söyledi.

İKİ GALAKSİNİN EN NET GÖRÜNTÜLERİ

Astronomlar, dünyaya yakın 2 galaksiyi ultraviyole ışınlarla görüntüleyerek, şimdiye kadarki en net görüntüleri elde etti.

NASA ile Pennsylvania Devlet üniversitesi tarafından yürütülen ortak projede, Swift uydu teleskobuyla çekilen binlerce görüntü biraraya getirildi.

Küçük ve Büyük Macellan Bulutu adı verilen 2 galaksi, dünyadan 163 bin ve 200 bin ışık yılı uzaklıkta bulunuyor ve ancak güney yarımküreden görülebiliyor.

Büyük Macellan Bulutu Samanyolu'na en yakın üçüncü galaksi ve Samanyolu'nun onda biri büyüklüğünde. Küçük Macellan ise, büyüğünün yarısı kadar. Bu yüzden her iki galaksinin bir zamanlar Samanyolu'nun uydu galaksileri olduğu düşünülüyor.

Birbirlerinin çevresinde dönen 2 galaksinin ultraviyole ışıkla görüntülenmesi, güneş ve diğer yıldızların baskın ışığı yüzünden görülemeyen yıldız ve gezegenlerin de resmedilmesini sağladı.

NASA'da çalışan astronom Stefan Immler, ultraviyole ışık kullanılarak elde edilen 2 bin 200 görüntüyü, tek bir görüntüde topladı. Immler, bu görüntüyle yıldızların her bir galakside nasıl doğduklarının ve geliştiklerinin daha iyi anlaşılabileceğini belirtiyor.

Büyük Macellan galaksisinde en aktif bölge Tarantula Nebulası. (1'51") İmmler, Tarantula'yı bir yıldız fabrikasına benzetiyor, bu nebulada her yıl binlerce yeni yıldız doğduğunu söylüyor. Büyük ve Küçük Macellan galaksileri, 1519 yılında Portekizli denizci Ferdinand Macellan tarafından keşfedilmişti.

EN UZAK GALAKSİ

NASA'nın Spitzer ve Hubble uzay teleskopları, yaklaşık 13.2 milyar ışık yılı uzaklıktaki bir galaksiyi tespit etti. (Bir ışık yılı = 9.66 trilyon kilometre.) Bilim insanları, şu ana kadar keşfedilmiş en uzak galaksiyi görüntülediklerini bildirdi.

Nature dergisinde yayınlanan yeni bir araştırmaya göre, gök bilimciler, 'MACS 1149-JD' adı verilen galaksinin, Büyük Patlama'dan sadece 500 milyon yıl sonra şekillendiğini düşünüyor.

ABD'deki Johns Hopkins Üniversitesi Fizik ve Astronomi Departmanı'ndan araştırmaya katılan Wei Zheng, "MACS 1149-JD, şu ana kadar gözlemlediğimiz en uzak ve eski galaksi. Bu keşif, evrenin en eski objelerini araştırmada ve karanlık çağların nasıl sona erdiğini anlamada bize yardımcı olacak" dedi.

NASA'daki bilim insanları, Hubble ve Spitzer sayesinde gözlemledikleri yeni galaksinin, 2018'de fırlatılması planlanan James Webb uzay teleskopunun ileri teknoloji içeren özellikleri sayesinde daha iyi izleneceğini belirtiyor.

Bilim dünyası tarafından kabul edilen teori, evrenin 13.7 milyar yıl önce yaşanan Büyük Patlama ile oluştuğu. Gök bilimciler, günümüzde en gelişmiş teleskopları kullanarak evrenin en eski ve uzak köşelerine ulaşmaya çalışıyor.